Muhterem'le Geziye: SİVAS

Geçen ay kızımla 4 günlüğüne kısa bir Sivas gezisi yaptık.

4 günlük ziyarette kısa gezilerimiz oldu.

Bu gezilerin önemli bir kısmını vakitsizlikten sadece şehir merkezinde yapabildik.

Fakat Sivas öyle bir tarihi geçmişe sahip ki sadece merkezinde bile benim için çok güzel yazı konuları çıktı.

İnşallah daha sonra ki gidişlerimde yine farklı yerlerini ziyaret edebilme imkanı bulabilirim.

Sivas yazı dizisine ilk olarak yolculuğumuzla başladım.

Bugünkü bölümde ise Sivas Merkez de çektiğim resimlerle genel bir Sivas yazısı ve bilgileri olacak.

Daha sonra ki bölümlerde ise Buruciye Medresesi, Çifte Minareli Medrese, içinde I. İzzettin Keykavus türbesinin de bulunduğu Şifaiye Medresesi, Gök Medrese ile ilgili yazılarımla Sivas gezisini tamamlayacağım.

Sivas Valilik Binası

Sivas Hakkında Bilgi;

Sivas, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesinde yer alan bir il.

Sivas ili, Mezopotamya ve arasında kervanların geçtiği bölgede olduğu için, Selçuklular döneminde tüccarların ziyaret ettiği bir merkez haline gelmiştir.

Türkiye'de Konya'dan sonra en çok Selçuklu eserinin bulunduğu il Sivas'tır.

13.yüzyıl'a ait Gök Medrese, Çifte Minareli Medrese ve Mavi Medreseleri çini sanatı açısından mutlaka görülmeye değer yerlerdir.

Ulu Camii ise 1100 yılında inşaa edilmiştir.

Türk Kurtuluş Savaşı'nın temellerinin atıldığı, Selçuklu devrinin dev eserleriyle süslü, yüzölçümü bakımından Konya'dan sonra ikinci sırada yer alan ilimizdir.

Sivas’ın Yüzölçümü 28.488 km²’dir.

Toplam nüfusu 623.116, merkez nüfusu 319.532'dir.

Sivas İlinin telefon kodu 346, plaka numarası ise 58'dir.

Sivas'ın İlçeleri;

Sivas Merkez, Akıncılar, Altınyayla, Divriği, Doğanşar, Gemerek, Gölova, Gürün, Hafik, İmranlı, Kangal, Koyulhisar, Suşehri, Şarkışla, Ulaş, Yıldızeli, Zara.

Sivas'ın Ekonomisi;

Kışları kar yağışlı sert ve uzun geçmesi, bunun yanı sıra topraklarının engebeli olması ve şiddetli aşınıma uğraması nedeniyle ekime elverişli alanları kısıtlı olan Sivas ilinde halkın önemli bir bölümü geçimini hayvancılıktan sağlar.

Çok miktarda koyun yetiştirilen Sivas'ta sığırcılıkta yapılır. Elde edilen başlıca hayvansal ürünler et, süt, yün ve deridir.

Yaygın olarak arıcılık da yapılan Sivas ilinde önemli miktarda bal elde edilir.

Yetiştirilen başlıca tarım ürünleri buğday, şekerpancarı, arpa, patates, çavdar, yulaf, kavun ve karpuzdur.

Yüzölçümü açısından Konya ve Ankara'dan sonra üçüncü sırayı alan Sivas ilinde toplam ekili alanlar, il topraklarının % 16'sı kadardır.

Oysa bu oran Konya'da %40, Ankara'da ise %38'dir.

Bunlardan başka Sivas'ta, et ve süt ürünleri, un ve unlu ürünler, dokumacılık ürünleri, yem, yedek parça, metal eşya, çimento, tuğla ve kiremit üreten kuruluşlar da vardır.

Sivas'ın Yöresel Yemekleri;

Madımak, Çereli Pilav, Püstüken Çorbası, Salatalık kurutması, Sivas Kömbesi, Sivas Köftesi, Sivas Kebabı, Ekmek Aşı, Pastırmalı Sivas Böreği, Tonus Köftesi, Sivas Katmeri, Etli Ekmek, Köfte Dolması, İncir Dolması, Sarığı Burma, Kelle Tatlısı, Cılbır, Yarımca Börek vs.

Sivas’ın Coğrafî Yapısı;

Sivas ili topraklarının büyük kısmı İç Anadolu'nun yukarı Kızılırmak bölümünde diğer kısımları ise Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgesinde olup, 35° 50’ ve 38° 14’ doğu boylamları ile 38° 32’ ve 40° 16’ kuzey enlemleri arasında yer alır.

Kuzeyden Giresun, Ordu ve Tokat; doğudan Erzincan; güneyden Malatya, Kahramanmaraş, Kayseri; batıdan Yozgat illeriyle çevrilidir.

Sivas'ta Batı Anadolu ağzı kullanılmaktadır.

Sivas ili Anadolu'nun en dağlık ve engebeli kesimlerinden birinde yer alır. Yalnızca bazı akarsu vadilerinde 1.000 metreden alçak alanlara rastlanır.

Sivas İli topraklarının yaklaşık yarısı dağlık alanlardan, öteki yarısı da yüksek yaylalardan oluşur. Yükseltisi fazla olmayan, ova denebilecek düzlüklerin kapladığı alan ise çok azdır.

Sivas ilinin kuzey kesimini Kuzey Anadolu Dağları, Doğu kesimini Doğu Toroslar, güney kesimini de Orta Toroslar engebelendirir.

Karadeniz Bölgesinin sınırları içinde kalan kuzey kesimdeki başlıca yükselti doruğu 2.812 metreye ulaşan Köse Dağı'dır.

Sivas ilinin güney ve güneydoğusunda yer alan bazı toprakları Doğu Anadolu Bölgesinin sınırları içinde kalır.

Sivas İli topraklarından kaynaklanan sular büyük akarsulara katılarak Karadeniz, Basra Körfezi ve Akdeniz'e ulaşır.

Kuzey kesiminden doğan suları Karadeniz'e taşıyan başlıca akarsu Yeşilırmak ve bu kesimden doğu-batı, kuzey-güney doğrultusunda geçen Kelkit Irmağı'dır.

Karadeniz'e dökülen Melet Çayı'nın başlangıç kolları da bu yöreden çıkar.

Kızılırmak'a il sınırları içinde katılan başlıca akarsular Tavra ve Tecer sularıdır.

Fırat Irmağı'nın önemli kollarından biri olan Karasu Irmağı'na katılan Çaltı ve Tohma suları ile Kuruçay Sivas İli topraklarından kaynaklanır.

Akdeniz'e dökülen Ceyhan ve Seyhan Irmakları'nın bazı başlangıç kolları da Sivas İli topraklarından çıkar.

Sivas İli'nde yer alan başlıca göller Kızılırmak vadisinin kuzeyinde Zara ile Hafik arasında yer alır.

Genellikle Hafik Gölleri adıyla anılan ve alçıtaşından oluşan arazide yer alan çukurlukların içinde suların birikmesi sonucu ortaya çıkan bu göllerin suları tuzludur.

Sivas Kızıldağ'dan doğan Kızılırmak, Köse Dağı'ndan doğan Yeşilırmak ve yine Köse Dağı'ndan doğan Fırat'ın en önemli kollarından biri olan Karasu Nehri, Sivas ili sınırları içinde doğmaktadır.

Sivas coğrafi açıdan kıraç, yeşili az, sert iklimli bir yerdir.

İkliminin elverdiği ölçüde yetiştirilebilen ancak tahıl ürünleri, şeker pancarı, patates gibi ürünlerdir.

Sivas İli toprakları Anadolu'nun orta kesiminde, dağlık ve engebeli bir alanda yer alır. Büyük bölümü İç Anadolu Bölgesinde yer alan ilin daha küçük bölümleri Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgelerinin sınırları içinde kalır.

Tarihinin çok eskilere dayandığı bilinen Sivas İli eskiden beri çok önemli bir ulaşım ve konaklama merkezidir. Anadolu'nun çeşitli yörelerini birbirine bağlayan yollar burada kesişir.

Sivas'ın İklimi ve Bitki Örtüsü

Kuzey ve Güney kesimdeki bazı kuytu alanlarda Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerinin yumuşak ikliminin etkileri görülse de Sivas İli genel olarak sert bir kara ikliminin etkisi altındadır. En çok ilkbaharda yağış alan Sivas'ta İl merkezine düşen yağışın yıllık ortalama miktarı 500 mm'yi bulmaz. Sivas İli en az yağışı yazın alır.

Sivas Ormanları açısından ülkemizin en yoksul illeri arasında yer alır. Ormanları büyük ölçüde yok edilmiş olan Sivas ilinde doğal bitki örtüsü bozkır görünümündedir. Kuzey ve batı kesimindeki dağlık alanlarda yer yer sarı çam ve ardıç topluluklarına, akarsu boylarında da kavaklara rastlanır.

Sivas'ın Tarihî ve Turistik Yerleri;

Buruciye Medresesi

Gök Medrese

Çifte Minare

Şifaiye Medresesi

Valilik Binası

Jandarma Binası

Selçuk Anadolu Lisesi Binası

4 Eylül Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi

Susamışlar Konağı

Abdi Ağa Konağı

İnönü Konağı

Kangal Ağası Konağı

Osman Ağa Konağı

Ali Baba Konağı

Taş Han

Behram Paşa Hanı

Ziya Bey Kütüphanesi

Kale Camii

Ulu Camii

Kargakalesi Köyü

Eğri Köprü

Kesik Köprü

Güdük Minare

Meydan Hamamı

Meydan Camii

Şehir dışı diğer tarihi yapılar:

Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Divriği)

Divriği Kalesi ve Kale Camisi (Divriği)

Yıldız köprüsü (Yıldızeli-Sivas karayolu Yıldız Nehri üzeri)

Tödürge Kaya Mağaraları (Zara)

Doğanşar Kalesi (Doğanşar)

Doğa Harikaları:

Dipsiz Göl (Doğanşar)

Eğriçimen Yaylası (Koyulhisar)

Sızır Şelalesi (Gemerek)

Hafik Gölü ve Lota Gölü (Hafik)

Tödürge Gölü (Zara)

Gökpınar Gölü (Gürün)

Tekeli Dağı (Doğanşar)

Boğazköy

Kızılçan (Zara - Canova)

4 Eylül Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi

Bizim Sivas'ta olduğumuz günlerde Sivas Kongresi'nin yapıldığı bina restorasyondaydı.

1892 yılında Sivas Lisesi olarak yaptırılan ve 1981 yılına kadar Sivas Lisesi olarak kullanılan tarihi bina Milli Mücadele döneminde Sivas Kongresine ev sahipliği yaparak Cumhuriyetin temelleri burada atıldı.

Tarihi bina daha sonraki süreçte Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi olarak hizmet vermeye başladı.

Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarınca “Milli Mücadele Karargâhı” olarak kullanılan, Cumhuriyet’in temellerinin atıldığı Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi, TBMM Milli Saraylar Daire Başkanlığı ve Sivas Valiliği arasında 10 Ocak 2011’de imzalanan protokolle Milli Saraylar Daire Başkanlığına devredilmiş.

İstiklal mücadelesinin temel taşlarından biri olan 4 Eylül Sivas Kongresinin yapıldığı Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi’nde ki restorasyon Milli Mücadele yıllarını yansıtacak şekilde yapılıyormuş.

Tarihi Jandarma Binası

Sivas'ın merkezi neredeyse bütün tarihi yapılara ev sahipliği yapıyor.
Cumhuriyet Meydanı'nın olduğu bölgede pek çok tarihi yapı bir arada, bu yapılar;
Buruciye Medresesi

Çifte Minareli Medrese

Kale Camii

Şifaiye Medresesi

Valilik Binası

Tarihi Jandarma Binası

4 Eylül Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi

Buruciye Medresesi

Tarihi yapıların bir arada olduğu meydanda kısa bir video çektim.

Şifaiye Medresesi

İçinde I. İzzettin Keykavus türbesinin de bulunduğu Şifaiye Medresesi, hemen yan tarafında Çifte Minareli Medrese ve ön tarafta tarihi hamamın kalıntıları.

Kale Camii

Sivas - Kale Camii

Sivas'ta Osmanlı dönemi Camilerinin içerisinde en güzel örnek olan Camii 1580 yılında III. Murat Han'ın Vezirlerinden Mahmud Paşa tarafından yapılmıştır.

Asıl ibadet alanı kare planlı ve üzeri kurşunla kaplı tek kubbe ile örtülüdür. Kubbeye geçişler dıştan onikigen tambur ve üzerinde onaltıgen kasnak ile sağlanmıştır. Caminin beden duvarları, kasnak tamburu kesme taştan inşaa edilmiştir. Mihrap ve minberi mermerdendir.

Caminin her iki yanında bulunan ve örneğinin çok az görüldüğü iki taş dikkat çekmektedir. Taşlardan birinin içerisi oyuk şeklindedir. Yapıldığı dönemlerde yardımlaşmanın önemini gösteren bu taşlara sadaka ve yitik taşı adı verilir.

Sadaka taşı Cami minaresinin altında oyuk şeklindedir. O dönemde sadaka vermek isteyenler, sadakalarını bu taşın içerisine yerleştirirdi. Sadakaların yerleştirilmesinde özellikle gece yarısı vakitleri seçilirdi. İhtiyaç sahipleri ise bu taşın içerisinden sadece ihtiyacı olduğu kadarını alırdı.

Yitik taşı, Cami avlusunun doğusunda bulunur. Kaybolan eşyalar, bu taşın üzerinde teşhir edilir ve kaybedenlerin kayıp eşyasını bulması sağlanırdı.

Selçuklulardan kalma Buruciye Medresesi, Şifahiye Medresesi ve Çifte Minareli Medrese ile Osmanlı dönemi eserlerinden tarihi Kale Camisi ve hamam kalıntılarının olduğu bölgede Sivas Müze Müdürlüğü ve Cumhuriyet Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezince 2008 yılında kazı çalışması yapılmış.

Bu kazılar sonucunda Ortaçağ ve sonrasında Sivas kent kurgusunun algılanması açısından önemli veriler elde edilmiş.

Alanda yapılan kazılarda seramik atölyesi, hamam külhanı, kuyu ve 3 mezar ortaya çıkarılmış ve üzerileri sacla kapatılarak geçici muhafaza altına alınmış.

Bizim kent meydanına ikinci gidişimizde Medresenin önünde Sivas Cumhuriyet Üniversitesi'nin öğrencileri mezuniyet resmi çektiriyordu.
Buruciye Medresesi ile ilgili daha sonra ayrıntılı bir yazı hazırlayacağım.

Medreseyi ilk ziyaret ettiğimiz gün Buruciye Satranç Turnuvası vardı.

İçinde I. İzzettin Keykavus türbesinin de bulunduğu Şifaiye Medresesi.

Şifaiye Medresesinin giriş kapısı.

I. İzzettin Keykavus Türbesi.

Çifte Minareli Medrese ile Şifaiye Medresesinin kapıları birbirine bakıyor, arasında sadece bir yol var.

Çifte Minareli Medrese

Diğer medreselerin bulunduğu alandan farklı bir yerde olan Gök Medrese.

Gök Medrese'de restorasyon çalışması vardı, bu sebeple avlusuna ve içine giremedik.
Ayrıntılı bilgileri ve resimleri daha sonra yayınlayacağım.

Burası da Sivas'lıların hatırlamak istemediği Madımak Oteli faciasının yaşandığı yer.

Sivas Katliamı, Madımak Katliamı ya da Madımak Olayı olarak bilinen, 2 Temmuz 1993 tarihinde Sivas'ta Pir Sultan Abdal Kültür Derneği tarafından organize edilmiş olan Pir Sultan Abdal Şenlikleri sırasında Madımak Oteli'nin Sünni İslamcılar tarafından yakılması ve çoğunluğu Alevi 33 yazar, ozan, düşünür ile 2 otel çalışanının yanarak ya da dumandan boğularak hayatlarını kaybetmesi ile sonuçlanan olaylardır.

Ayrıca dışarıda toplanan göstericilerden de iki kişi hayatını kaybetmiştir.