22 Eylül 2019 Pazar

KÖPRÜLÜ MEHMET PAŞA CAMİİ

Muhterem'le Geziye
Safranbolu'nun Eski Çarşı içinde bulunan tarihi camilerinden birisi de Köprülü Mehmet Paşa Camisidir.
Tarihi doku ile uyum içinde bulunan Köprülü Mehmet Paşa Camisinin restorasyonu yeni bitti.
Cami restorasyon sonrasında Mart ayında açıldı.
Ben camiyi Haziran ayında ziyaret ettim.
Caminin tarihi olduğunu bilmesem yeni yapılmış bir camiye girdiğimi zannederdim.
İçindeki yeni halı, boya ve ahşap kokusu halen duruyordu.
Bu bölümde caminin dış mekan resimleri ve avludan resimler yer alacak.
2. bölümde ise caminin iç mekan resimleri olacak.




Eski çarşı içinde bulunan tarihi eserlerin önemli bir kısmı restorasyonla yenilendi.
Resimde Köprülü Mehmet Paşa Camisinin hemen önünde, yıllar önce restorasyonu biten Cinci Han görünüyor.

Bu resmi 2008 yılında Hıdırlık Tepesinden çekmiştim.
O yıllarda Cinci Hanın restorasyonu bitmişti, Köprülü Mehmet Paşa Camisinin restorasyonu başlamamıştı.

Bu resmi, Safranbolu Kent Tarihi Müzesinin olduğu tepeden çektim.
Camiye farklı bir açıdan bakan bu bölgenin tam karşısında Hıdırlık Tepesi var.
Hıdırlık Tepesi Seyir Terası ile ilgili yayınladığım yazılar;

Hıdırlık Tepesi Seyir Terası-2008

Hıdırlık Tepesi Seyir Terası-2016

Yemeniciler Arastası
Köprülü Mehmet Paşa Camii, çarşının içinde sıkışıp kalmış.
Çevresinde pek çok yapı, arasta çarşısı olması sebebiyle sokak arasında kalmış gibi bir görüntüsü var.
Ben caminin fotoğraflarını çekip, cami ile ilgili yazı yazmaya karar verdiğimde caminin genel görünümünü gösteren 1. resim için bayaa bir uğraştım ama ne yaparsam yapayım caminin içime sinen bir fotoğrafını çekemedim.
Sonra Ağustos ayında tekrar Safranbolu'ya gidince, Hıdırlık tepesinden şehrin genel görünümlü fotoğraflarını çekerken Köprülü Mehmet Paşa Camisine ayrıca bir önem verdim.
Oradan çektiğim fotoğrafı, 1. resim olarak kullanmaya karar verdim.


Karabük
Köprülü Mehmet Paşa Camii;

Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa tarafından (H.1072/M.1661) yaptırılmıştır. 
Cami; Çarşı’da Çeşme Mahallesindedir. 
Yazıtı yoktur, ancak caminin bağlı bulunduğu Köprülü Mehmet Paşa vakfının mühründe H.1072/M.1661 tarihi bulunmaktadır. 
Muhtemelen camide 1661 yılında ibadete açılmıştır.
Yine Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa tarafından gönderilen el yazması bir Kuran’dan caminin 1661 yılında ibadete açıldığı anlaşılmaktadır. 
Cami tümüyle XVII yüzyılın özelliklerini belirgin bir şekilde ortaya koymaktadır. 
Safranbolu'nun en önemli tarihi yapılarından birisi olan Köprülü Mehmet Paşa Camii, Külliye olarak inşa edilmiştir.
Avlusunda şadırvan, güneş saati ile kütüphane ve muvakkithane olarak müştereken yapılmış bina bulunmaktadır.
Köprülü Mehmet Paşa Cami, halk arasında ve çeşitli kaynaklarda anlatılan yapılış hikayeleri ve farklı mimari özellikleriyle ilgi çekiyor.
Caminin yapılışıyla ilgili öykü, Osmanlı Sadrazamı Köprülü Mehmet Paşa’nın sürgünüyle başlıyor. “Sürgün geldiği Safranbolu’da ilk namaz kıldığı dergahın yerine, affedilmesi ve İstanbul’a dönmesi durumunda cami yaptıracağına” yönelik adakta bulunan Köprülü Mehmet Paşa, sözünü yerine getirerek 1658’de inşaat emrini veriyor.

kemerli giriş kapısı resmi
Çarşıdan, büyük kemerli bir kapıdan avlusuna girilmektedir.
Bir kapısı çarşının Cinci Han tarafına, bir kapısı da turistik eşyaların satıldığı Yemeniciler Arastası’na açılır.

Bu yazıda cami ile ilgili bilgilerin çoğunu kapıda yer alan bu tabeladan aldım.
Ayrıca aşağıdaki kaynaktan yararlandım;
https://karabuk.ktb.gov.tr/TR-63697/onemli-tarihi-yapilar.html

Sun clock
Cami şadırvanları genellikle avlunun tam ortasında yer alır.
Bu camide avluda fazla yer olmadığı için duvar kenarı tercih edilmiş.
Avlu da ayrıca Güneş Saati, kütüphane ve muvakkithane olarak müştereken yapılmış bina ve başta Çınar ağacı olmak üzere pek çok ağaç ve tuvaletlerin olduğu bina bulunmaktadır.

güneş saati resmi
Güneş Saati

Sun clock
Güneş Saati: 
Köprülü Mehmet Paşa Camisi avlusundadır. 
Avlunun hemen ortasında yer alan güneş saati, kesme taştan yapılmış bir kaide üzerine oturan 15*62 cm. ebadındaki mermer bir levhaya işlenmiştir.
Basit tip, yatay güneş saatleri grubundadır.
19. Yüzyılın ortalarında yapıldığı sanılmaktadır. 
Sabah 06.40 akşam 17.20 arasındaki zamanı metal plakanın gölgesine göre gösterir. 
Osmanlı dönemine ait 95 adet güneş saatinden birisidir. 
Eserin tarihi ve ustası hakkında bir kitabesi yoktur.
Tarihi güneş saati, mermer levhanın üzerinde bulunan üçgen şeklindeki madeni bir plakanın gölgesi ve plakanın merkez teşkil ettiği eşit açılara haiz çok sayıdaki çizgi ile zamanı tayin etmektedir. Mermer levha üzerindeki çizgilerin her birinin arası 10’ar dakikalık zaman dilimini göstermektedir.
Saat, gölge ile mermer üzerindeki çizgilerin buluşma anını, zaman olarak yanılgısız göstermeyi sürdürüyor.

Caminin hemen üst tarafında, yine tarihi bir yapı olan Cinci Hamamı var.

Merdivenlerin ortasında yer alan bu taş, büyük ihtimalle Musalla Taşı.

Şadırvan;
Avlunun Kuzey'inde yer alan şadırvan, dördü serbest, ikisi yan duvarlarla bağlantılı, altı sütun arasına atılmış yuvarlak kemerlerle oluşturulmuştur.
İçten beşik tonozlu, dıştan kırma çatılı yapının üzeri alaturka kiremitle kaplıdır.
Şadırvanın revağında 4 adet kuş evi bulunmaktadır.

cami şadırvanı

Caminin bahçesinde başta Çınar olmak üzere bazı ağaç çeşitleri var.


vaktin belirlendiği yer
Muvakkithane;
Cami külliyesinde “vaktin belirlendiği mekan” anlamına gelen muvakkithane bulunuyor. 
Burada, muvakkitlerin çeşitli aletlerle namaz vaktini belirlediği, gözlem yaparak zamanı tespit ettikleri yer bulunuyor.
Kütüphane ve muvakkithane olarak müştereken yapılmış olan yapı; iki yanda, iki dikdörtgen bölüm ile bunların ortasında yer alan dikdörtgen girişten oluşmaktadır.
Yapının ön cephesindeki kademeli düzenlemenin aksine arka kısım tamamen düz bir duvardan ibarettir.
Muvakkithanenin beden duvarları üç sıra kirpi saçakla sonlandırılmış, kiremit kırma çatı ile örtülmüştür.

Avlunun Batı'sında yer alan muvakkithanenin giriş kapısının üzerinde yer alan kitabeden yapının H.1274/M.1857 yılında inşa edildiğini anlamaktayız.

vaktin belirlendiği yer
Muvakkithanenin yan duvarı.

Caminin avlusunda giriş kapısı bulunan, adı "Güneş saatli çay bahçesi" olan bir çay bahçesi var.

Safranbolu Belediyesi
Kedi evi.

Caminin giriş kapısının ve son cemaat yerinin olduğu taraf.

Caminin ana mekanı kare planlıdır, üstünü tromplarla geçilen bir kubbe örtmektedir.
Ayrıca bu kubbenin oturduğu sekizgen kasnak dışarıdan payandalarla desteklenmiştir. 
Kare plânlı yapı, sekizgen kasnak üzerine oturan tromplu bir kubbe ile örtülmüş. 
Miğfer şeklindeki kubbenin üzeri de kurşunla kaplanmış. 

Beş bölümlü, kurşunla kaplı beşik tonozlarla örtülü bir son cemaat yeri vardır.
(Restorasyondan önce son cemaat yeri camekanla kapatılmış görünüyor, restorasyon sırasında orijinal haline gelmiş)
Köprülü Mehmet Paşa Camii sütunlara oturan, kemerlerle avluya açılan giriş kısmının sağ tarafından tek şerefeli minaresi yer almaktadır.


cami kalem işçiliği
Köprülü Mehmet Paşa Camiinin pek çok camide görmeye alışık olmadığımız bir tezyinatı, kalem işçiliği var.
Açıkçası bu süslemeleri görünce çok şaşırdığımı, hayran kaldığımı belirtmek isterim.
Bu süslemeler son cemaat yerinde başlıyor, iç kısımda kubbe ve diğer bölümlerde devam ediyor.
İç mekan resimlerini bir sonraki bölümde yayınlayacağım.


before&after
Son cemaat yerinin olduğu kısımda, yapılan restorasyonların öncesi-sonrası resimlerine yer verilmiş.

before-after

before-after

1. bölümde caminin dış mekan resimleri, avluda bulunan yapıları, avlusunu yayınladım.
2. bölümde caminin iç mekan resimleri olacak.
Yeni bölümde görüşmek üzere...

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Yorum yazmak için;
Google hesabınız yoksa "Anonim" bölümünü işaretleyerek
yorumunuzu yazabilirsiniz.