KASTAMONU

Kastamonu yazımız biraz gecikti çünkü elimde Kastamonu şehir merkezinde çekilmiş fazla resim yoktu. Bende ki resimleri daha çok Yaralıgöz dağının oralarda çekmişim, bir kaç karede kale ve Abdurrahman paşa lisesinin olduğu yerler var. Yine kendi çektiğim resimlerin üzerine yazı yazdım, başka sitelerden aldıklarımın da yazının sonunda kaynağını belirttim. Yazılacak ve verilecek bilgi çok,o yüzden Kastamonu yazısı 2 bölüm olacak. Bende ilk yazımızı kaynak gösterek bazı sitelerden aldığım yazı ve bilgilerle oluşturup, daha sonra ki yazımda Kastamonu'ya özgü yemekler ve geleneklerden bahsetmeye çalışacağım. Bu 2 bölümlük yazı dizisi Kastamonu gibi tarihi ve kültürel zenginliği çok olan bir memlekete az bile gelir. Umarım bu yazı ve resimlerden sonra Kastamonu hakkında ki olumlu düşünceleriniz artar. Resimler http://www.kastamonu.gov.tr/ adresinden alınmıştır Kastamonu adının Yunanca "keşişler kalesi" anlamında ki "kastro moni"den geldiği söylenmektedir. Kastamonu'nun hiç işgal edilmediği halde Kurtuluş Savaşında en çok şehit veren 3. il olduğunu biliyor muydunuz? Çanakkale içinde aynalı çarşı isimli türküyü bilmeyenimiz yoktur. Peki bu türkünün Kastamonu türküsü olduğunu biliyor muydunuz? Kastamonu, Kurtuluş Tarihimizin ilk kadın mitingine de ev sahipliği yapmıştır. İnebolu yazımızda İnebolu'da ki Şerife Bacı anıtının resimlerini yayınlamıştım, bu resimlerde ki Şerife Bacı anıtı ise Kastamonu'da ki hükümet konağının önünde yer alıyor. 1. ve 2. resimde ki bina tarihi hükümet konağı. Çevresindeki 19- yüzyıl anıtsal kamu yapılarıyla birlikte geçmişe ait bir panorama oluşturan Hükümet Konağı 1902 yılında ulusal mimari akımının kurucusu Mimar Vedat Tek tarafından yapılmıştır. Zemin üstüne iki kat olarak yapılan bina, stil açısından batı klasizmi ile dış duvar süslemeleri ve pencere şekillerindeki Osmanlı oryantalizminin bir eklektizmini taşımaktadır. Yapı 102 senedir hem işlevini değiştirme­den hem de ciddi bir anlamda bir restorasyon geçirmeksizin günümüzde Kastamonu'nun yaşayan sembollerinden biri olarak varlığını sürdürmektedir. Çanakkale Savaşlarından başlayarak Milli Mücadele yıllarında artarak devam eden Kastamonu insanının göstermiş olduğu yararlılıklar nedeniyle, Mustafa Kemal Atatürk 1925 yılı 23 Ağustos günü Kastamonu İnebolu ilçesinden başlatmış olduğu "Şapka ve Kıyafet İnkılâbı" ile onurlandırmıştır. Mustafa Kemal Atatürk'ün bu inkılâbı gerçekleştirmek için seçtiği yer; milletini seven geleneklerine bağlı ve uygar Kastamonu halkının arası olması tesadüfi değildir. Türkiye'de bir ilk ve tek olarak T.B.M.M. tarafından 9 Nisan 1924 tarihinde İnebolu ilçemiz Mavnacılar Loncasına verilmiş olan Beyaz Şeritli İstiklâl Madalyası ve Vesikası'da Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin ilimize vermiş olduğu yüksek onurlardan bir diğeridir. Milli Mücadelede hiç işgal görmediği halde verdiği şehit sayısı ile en fazla şehit verenler sıralamasında üçüncü il olan Kastamonu'nun Milli Kurtuluşa vermiş olduğu destek her anlamda büyüktür. Savaşın kazanılmasında önemli bir etken olan İnebolu-Ankara lojistik hattında, İnebolu mavnacılarından başlayarak, kağnı kollarını çeken Şerife Bacılar, Halime Çavuşlar, Necibe Nineler ve 10 Aralık 1919 tarihinde Anadolu'nun ilk kadınlar mitingini yapan kadınlarımız, Kastamonu'nun Milli Mücadelede ki anıtsal isimleri olmuşlardır. Kastamonu hakkında ansiklopedik bilgiler http://www.kastamonu.gov.tr/ adresinden alınmıştır; I– GİRİŞ Kastamonu İli doğal ve kültürel değerler yönünden zengin bir bölgedir. Küre Dağları, bir milyon yıllık Ilgarini Mağarası, dünyaca ünlü macera dolu Valla kanyonu, Ilgaz Dağı kış sporları turizm merkezi, Karadeniz ’e 170 km.lik sahili, kaya mezarları, yaylaları ,konakları, Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait tarihi ve mimari özelliklere sahip olan yapıları zenginliklerden bazı örneklerdir. Kastamonu’daki turizm potansiyeli aynı zamanda çeşitlilik de arz etmekte ve kıyı turizminden kış turizmine çok geniş bir yelpazede yılın on iki ayında turizm hizmetleri sunulabilmektedir. İl’ de Ilgaz Dağı Milli Parkı ve Küre Dağları Milli Parkı ile Ilgaz Dağı kış turizmi tesisleri, yat turizmine elverişli koyları, tarihin çeşitli dönemlerine ait eserleri, eşsiz tabiatı ile dört mevsim yerli ve yabancı turistlerin gözde beldesi olmaya namzettir. İl ‘in bu turizm potansiyelinin daha iyi kullanılabilmesi, değerlendirilebilmesi için yerli ve yabancı turizm yatırımcılarının bölgeyi görüp-incelemeleri önerilmektedir. II – TARİHÇE Bilinen tarihi yaklaşık 4000 yıl öncesine dayanan Kastamonu adını kurucuları Gas’ lara atfen, Gas ülkesi anlamında Gas Tumanna'dan almaktadır. Hititlerden başlayarak Frig,Lidya,Pers,Roma,Bizans, Selçuklu, Danişmendli, Candaroğulları ve daha sonra 1460'ta Osmanlı egemenliğine girmiş ve Cumhuriyet dönemine kadar Osmanlının önemli kentlerinden olmuştur. Bu kültürel sürekliliği temsil eden sayısız dini ve sivil yapıyı kent merkezi ve ilçelerinin tarihi dokusunda barındırır. Öte yandan Cumhuriyet tarihimizde de Kastamonu'nun ayrı bir önemi vardır. Ulusal Bağımsızlık Savaşı sırasında güvenli bir liman kenti olarak İnebolu'dan Ankara'ya lojistik destek sağlamış, Mustafa Kemal ATATÜRK tarafından 23 Ağustos 1925 tarihinde Kıyafet ve Şapka Devrimi'nin açıklandığı kent olarak özel bir anlam kazanmıştır. III-İLİN İDARİ YAPISI Kastamonu İlinde İlçe sayısı 20’dir. Kastamonu İlinde merkez dahil 21 Belediye, 1071 köy bulunmaktadır. Köy sayısı bakımından Türkiye’de ikinci sırada yer almaktadır. Köylere bağlı ayrıca 2.558 adet yerleşim birimi vardır. IV-FİZİKİ YAPISI Türkiye’nin Batı Karadeniz Bölgesinde yer alan Kastamonu İl’ i doğusunda Sinop, Batısında Bartın ve Karabük, güneyinde Çankırı ve güney-doğusunda Çorum İl’ i ile sınır oluşturmaktadır. Kuzeyinde ise Karadeniz ile çevrilidir. 13.108 km2 alan üzerinde yer alan Kastamonu, Türkiye topraklarının %1.7’ sini oluşturmaktadır. İl merkezinin denizden yüksekliği 780 mt dir. Karadeniz’e 170 km’ lik sahil bandı ile açılır. V – COĞRAFİ YAPI Kastamonu İli, fiziki olarak doğu-batı yönünde uzanan Kuzeyde İsfendiyar (Küre) ve güneyde Ilgaz dağlarıileşekillenmiştir. İsfendiyar dağları sahile paralel uzanır ve kıyıdan itibaren yükselerek güneyde Gök ırmak ile sınırlanır. İsfendiyar dağları sarp yamaçlı ve geçilmesi güç dereler meydana getirerek uzanırlar. VI – NÜFUS YERLEŞİM 2000 nüfus sayımına göre İl nüfusu 376.725’ tir. Bu nüfusun 176.810’u şehir, 199.915’i köylerde yaşamaktadır. İl’in toplam nüfusu önceki sayımlara göre azalmıştır. Nüfusun azalmasının en büyük sebebi ise özellikle köylerden büyük şehirlere verdiği göçtür. En çok göç verdiği iller İstanbul, Zonguldak, Ankara, Kocaeli ve İzmir'dir. Göç olayı İl’in yaş ve cinsiyet yapısını da etkilemektedir. Okur – Yazar oranı yüksek olup fakülte ve yüksek okul mezunu sayısı artmaktadır. VII – İŞ DÜNYASI ( İLİN EKONOMİK KAYNAKLARI ) İlimizin ekonomisi genel olarak tarım, hayvancılık ve ormana dayanmaktadır. Son yıllarda turizm çeşitliliğine ağırlık verilerek, turizm sektörünün canlandırılmasına gayret edilmektedir. Bozulmamış, tahrip olmamış tabiatı, kültürü, el sanatları ile büyük turizm potansiyeline sahiptir. Gelecekte turizm, il için önemli bir ticaret ve ekonomi kaynağı teşkil edecektir. İl ekonomisine hakim olan en önemli sektör tarımdır. Tarımsal etkinlik bitkisel üretime ve ülkenin zengin orman kuşağı üzerinde yer alması sebebi ile ormancılığa dayanmaktadır. İlin genel yüzölçümünün %60’ını tarım alanları teşkil eder. Üretilen tarım ürünleri; buğday, arpa, çeltik ve patatestir. Sanayi bitkisi olarak da şeker pancarı, kendir, sarımsak üretilmektedir. Tüm Türkiye’de üretilen sarımsağın %14’ ü ilimizde üretilmektedir. Yıllık 16.000 tonu bulmaktadır. Hava şartları meyvecilik için müsait olup, başlıca meyveler; elma, armut, üryani eriği, ve üzümdür. Ormanlık alan ve ağaç türü zenginliği açısından ülkemizin önde gelen illerinden biridir. Öte yandan ormanlarda elde edilen üretim ülke ekonomisine büyük katkı sağlamaktadır. Yıllık ortalama endüstriyel odun üretimi 500.000 m3 miktarındadır. İlin iklim ve doğal yapı olarak hayvancılığa elverişlidir. İl’ de şeker, yem, süt fabrikalarının varlığı hayvancılığı destekleyen önemli etkenlerdir. Süt üretiminin değerlendirilmesi için öncelik ve ağırlık verilmektedir. Kovan arıcılığı yaygın haldedir. Baraj ve göllerde alabalık yetiştiriciliği yaygınlaşmıştır. Halen 16 işletmede alabalık işletmeciliği yapılmaktadır. Toplam üretim kapasitesi 416 ton/yıl dır. Sanayi bakımından çok gelişmemiştir. Sanayi kuruluşlarının çoğu iktisadi kamu kuruluşudur. Bunlar; Eti bank Küre Bakırlı Prit İşletmesi, Şeker Fabrikası, SEKA’dır. Abana, Elektro Mekanik Sanayi, Tosya Yem ve Tosya Meyve Suyu Fabrikaları diğer sanayi kuruluşlarıdır. Yem fabrikaları, un fabrikaları, süt mamulleri fabrikaları, ağaç mobilya ve orman ürünleri (sunta, kontrplak fabrikası) Tosya İlçesinde tekstil sanayi (kıl ipliği ve tela üretimi), tuğla ve konfeksiyon fabrikası mevcuttur. İl Merkezinde ve Seydiler İlçesinde Organize Sanayi siteleri teşkil edilmektedir. Ayrıca 7 adet küçük sanayi sitesi faaliyetti olup 12 adet daha inşaat halindedir. VIII – ULAŞIM İlimiz İstanbul’a 508 km, Ankara’ya 245 km mesafededir. Kastamonu Hava Alanının 2370mt. Uzunluğundaki pist yapımı tamamlanmıştır. Karadeniz'e 170 km.lik bir sahil bandı ile açılan İlde 6 ilçesi deniz kıyısındadır. İnebolu İlçesi'nde küçük tonajlı gemilerin yük alıp boşaltabilecekleri bir limana sahip olup,ayrıca; Cide, Abana, Çatalzeytin ilçelerinde küçük limanlar mevcuttur. Kastamonu Kalesi; Şehrin batısında bir ana kaya kütlesi üzerinde bulunan kale M.S. 12. yy'da Komnenoslar tarafından yaptırılmıştır. Orijinal yapıdan günümüze sadece iç kale kısmı ulaşmış olan Kalenin dış surları 18.yy sonlarında yok olmuştur. Kalenin çeşitli dönemler içerisinde geçir­miş olduğu değişiklikler, yapının bir Ortaçağ Bizans yapısından çok Türk mimarisini yansıtmasına neden olmuştur. Kalenin şehirden yaklaşık 120 metre yük­sekte olması ve ulaşım yönünden oldukça kolay olması Kastamonu'yu panoramik açıdan izlenebilecek en iyi yer konumunda olmasını da sağlamıştır. Kale içerisinde sarnıçlar, zindan, kaçış tünelleri ve "Bayraklı Sultan" olarak anılan türbe bulunmaktadır. Kastamonu "Evliyalar Şehri" olarak da ünlenmiştir. Başta Şaban-ı Veli olmak üzere birçok alimden kalan eserler ve hatıralar Kastamonu'yu turizmde ilgi odaklarından biri haline getirmiştir. Kastamonu Kalesi ile ilgili hazırladığım ayrıntılı yazı ve resimler için, tıklayın. 122 yıllık tarihi Abdurrahman Paşa Lisesi; 1883 yılında Kastamonu Valiliği'ne tayin edilen Abdurrahman Paşa, ileri görüşlü ve saygın bir devlet adamıdır. İmparatorluğun içine düştüğü durumdan kurtulmasının ancak eğitim alanında yapılacak reformlarla mümkün olabileceğini görmüştür. Valiliğinin ikinci senesinde, 1884 yılında şehir merkezinde Darülmuallimin ve Askeri Rüştiye gibi okullann hemen açılmasını sağlamıştır. Bununla da yetinmemiş; İstanbul dışında ve özellikle Anadolu'da, idâdî (lise) statüsünde henüz bir mektep yok iken Kastamonu'da idâdî adıyla bir okulun açılmasına karar vermiştir. İlkin binanın resimlerini çizdirmiş veya bugünkü adıyla projesini yaptırmış ve Maârif Nezâreti'nden müsaade istemiştir. Gerekli izin alınmış ve Anadolu'da ilk idadinin temeline 30 Mart 1885 günü kazma vurulmuştur. 2 Mayıs 1885 günü de resmî bir törenle temel atılmıştır. Ortaokuldan mezun olan öğrenciler mağdur olmasın, sene kaybetmesin diye inşaat bitmeden Askeri Rüştiyenin bir koğuşunda öğrenime başlanmıştır. *Lise hakkında ki bilgiler http://www.apl.37.web.tr/ adresinden alınmıştır. Saat kulesi; Anadolu’nun çoğu şehrinde ve Osmanlı hakimiyetinde kalmış bazı yerlerde olan saat kulesinden bir tanede Kastamonu şehir merkezinde var. Kastamonu Hükümet Konağı’nın arkasındaki, şehrin doğusunda bulunan yamaç üzerindeki Saat Kulesi’ni Kastamonu Valilerinden Abdurrahman Nureddin Paşa,1884-1885 yıllarında yaptırmış ve saatini de Avrupa’dan getirtmiştir. Saat Kulesi kare bir kaide üzerinde 12 m. yüksekliğindedir. Açık sarı ve açık yeşil renkte kesme taştan yapılmıştır. Yuvarlak kemerli bir kapı ile içerisine girilen kule, içten iki katlıdır. Dört yöne de yuvarlak ve geniş pencereler açılmıştır. Katlar arası dışarıya taşkın silmelerle belirlenmiştir. Kulenin ikinci katında bulunan saatin malzemeleri ve onun üzerinde de çanı bulunmaktadır. Kulenin üzeri piramidal bir külahla örtülmüştür. Coğrafi yapı; Dağların üzerindeki akarsuların oluşturmuş olduğu derin vadi, kanyon, şelale ve diğer jeolojik oluşumlarla eşsiz bir doğal güzelliğe sahip olan Kastamonu, 1600 metreye varan yaylaları, 135 kilometrelik sahili ve Ilgaz Dağlarındaki kış turizmi ile Türkiye'ni ender turizm çeşitliliğine sahip kentlerinden biridir. Coğrafi bakımdan yeryüzü şekillerinin dağılımına bakıldığında, Kastamonu'nun %76.4'ü dağlık, % 21.6'sı platolar ve % 3.8'i ise ovalardan oluştuğu görülür. Bu coğrafi dağılımda ormanlarımız yaklaşık olarak %64'lük bir alanı kaplarken tarım alanları ise %30'luk bir paya sahiptir. Doğal Bitki Örtüsü; Kastamonu ilinde orman ve fundalıklar önemli bir oran teşkil etmektedir (%64), ormanlar daha fazladır (%56) ve Kastamonu İl merkezinin kuzeyinde sahil şeridi boyunca uzanan dağ silsileleri üzerinde iyice sıklaşır ve bu bölgeler sık orman bölgesidir. İlin Güneyinde Ilgaz bölgesinde de yaprağını dökmeyen oldukça sık orman örtüsü hakimdir. İlde genelde orman ağaçları Kızılcam, Karaçam, Sarıçam, Göknar, ardıç gibi ibrelilerle Kayın, Meşe, Kavak, Kestane ve Çınar gibi yapraklılardan oluşmaktadır. Ayrıca Ormangülü, Çobanpüskülü, Kocayemiş, Böğürtlen, Yabani fındık gibi ağaççıklar da görülmektedir. Yağış ve nem oranı yüksek olduğundan zengin bir orman altı örtüsü vardır. Ağaç örtüsünün bulunmadığı ve tarım yapılmayıp mera olarak kullanılan kısımlarda çeşitli türden buğdaygil ve baklagil yer bitkileri yer almaktadır. Bunun dışında örtünün bozulduğu yerlerde bazı dikenli bitkiler görülmektedir. Heybetli Yaralıgöz dağı,Yaralıgöz dağı ile ilgili diğer resimler ve bilgiler  2. bölümde yer alacak. Kastamonu yazımızın 1. bölümü burada bitiyor,

2. bölümde Kastamonu'ya özgü yöresel yemekler, gelenekler ve Kastamonu denilince akla gelenlerden oluşan yazı ve resimler var.

Bakınız; Muhterem'le Geziye-Kastamonu-2.Bölüm